Ukrycie – jest budowlą ochronną niehermetyczną, wyposażoną w najprostsze instalacje, zapewniającą ochronę osób, urządzeń, zapasów materiałowych lub innych dóbr materialnych przed założonymi czynnikami rażenia oddziałującymi z określonych stron.

Wyróżnia się następujące klasy odporności ukryć:

1) ukrycia kategorii I – podstawowej odporności, zabezpieczające przed: a) nadciśnieniem powietrznej fali uderzeniowej o wartości ∆pm ≥ 0,03 MPa,
b) skutkami obciążeń wtórnych od spadających elementów konstrukcji budynków i zagruzowania,
c) odłamkami bomb i pocisków,
d) promieniowaniem przenikliwym z opadu radioaktywnego, przy zapewnieniu współczynnika osłabienia promieniowania przenikliwego
K ≥ 100,
e) oddziaływaniem pożarów w obrębie budynku, w którym usytuowano ukrycie oraz w rejonie wokół ukrycia;

2) ukrycia kategorii II – zabezpieczające głównie przed promieniowaniem przenikliwym z opadu radioaktywnego, przy zapewnieniu współczynnika osłabienia promieniowania przenikliwego K ≥ 100, zapewniające również ochronę przed konwencjonalnymi środkami rażenia, w szczególności odłamkami bomb i pocisków oraz zagruzowaniem;

3) ukrycia kategorii III – przeciwodłamkowe, zabezpieczające tylko przed konwencjonalnymi środkami rażenia, w szczególności odłamkami bomb i pocisków oraz zagruzowaniem.

Naturalnymi ukryciami wynikającymi z ukształtowania terenu są wąwozy, rowy, obwałowania i inne przeszkody terenowe zapewniające osłonę przed założonymi czynnikami rażenia (np. ogniem broni maszynowej, odłamkami, podmuchem fali uderzeniowej) z określonych kierunków. Ukrycia to również okopy i ziemianki. Funkcję ukryć mogą spełniać także wytypowane i odpowiednio przystosowane obiekty budowlane: piwnice, garaże podziemne, tunele kolejowe, podziemne przejścia komunikacyjne, o ile pozwala na to ich konstrukcja. W celu zwiększenia stopnia ochrony, wrażliwe miejsca, np. strefę wejściową czy okna zabezpiecza się przy użyciu worków z piaskiem lub innych osłon, a zbędne otwory zamurowuje. Zakryte rowy (szczeliny przeciwlotnicze) w zależności od zastosowanych rozwiązań technicznych można zakwalifikować jako ukrycia bądź schrony. W przypadku schronów wymaga się zachowania ciągłości płaszczyzn ochronnych i hermetyzacji.

Ukrycia zapewniają ograniczoną ochronę i nie zabezpieczają przed bojowymi środkami trującymi (w przypadku skażenia należy stosować indywidualne środki ochrony). Mogą jednak ochronić np. przed odłamkami czy gruzem w przypadku zawalenia się budynków oraz osłabić promieniowanie przenikliwe.

Rys. 4 - Ukryciem kategorii I może być dotychczasowy schron z przerwaną płaszczyzną ochrony i hermetyzacji (np. w przypadku likwidacji urządzenia filtrowentylacyjnego, zdemontowania drzwi, wykonania okna lub szybu windy). Odporność konstrukcji nie ulegnie zmniejszeniu, ale wnętrze ukrycia zapewni jedynie ograniczoną ochronę przed niektórymi czynnikami rażącymi.



Rys. 5-7 - Ukrycia kategorii II to np. zakryte rowy (tzw. szczeliny przeciwlotnicze) oraz doraźnie przygotowane piwnice budynków. Tego typu budowle osłabiają promieniowanie przenikliwe, mogą zapewnić również ochronę przed odłamkami bomb i pocisków oraz zagruzowaniem pod warunkiem zapewnienia odpowiedniej nośności stropu.

Rys. 8-11 - Ukrycia kategorii III chronią głównie przed odłamkami.
Najprostszą formą ukrycia jest rów lub wał ziemny.

Ukrycia jako obiekty konstrukcyjnie otwarte i niehermetyczne należy stosować bardzo roztropnie szczególnie jako osłony przeznaczone bezpośrednio dla ludzi. Należy wówczas pamiętać, że wymagane są środki indywidualnej ochrony człowieka, przede wszystkim w warunkach skażenia środowiska naturalnego. Ukrycia mogą być zastosowane jako doraźnie organizowane obiekty ochronne w sytuacji braku innych możliwości [43].

Schrony i ukrycia mogą być budowlami wolonostojącymi lub stanowiącymi wydzielone konstrukcyjnie i funkcjonalnie części budynków (np. schrony w podpiwniczeniach budynków). Z informacji nadsyłanych przez wydziały bezpieczeństwa i zarządzania kryzysowego urzędów wojewódzkich wynika, że wiele schronów, które straciły swój status, przekształcanych jest w ukrycia. Dotychczasowy schron, w którym przerwano płaszczyznę ochronną (np. wykonano otwory okienne*, szyb windy, zlikwidowano drzwi ochronno-hermetyczne itp.) może spełniać definicję ukrycia i zapewniać ograniczoną ochronę, np. przed odłamkami czy zagruzowaniem na skutek zawalenia naziemnych kondygnacji.

*W niektórych obiektach oznaczonych jako schrony (zwłaszcza w budynkach mieszkalnych z lat 50. XX w. oraz wcześniejszych) celowo zaprojektowano okienka piwniczne, aby doświetlić pomieszczenia i umożliwić ich wietrzenie. Były to bowiem obiekty dwufunkcyjne, które w czasie pokoju pełniły funkcje użytkowe (np. piwnice lokatorskie, pralnie). W sytuacji podwyższenia gotowości obronnej państwa okna przewidziano do zamurowania i wówczas obiekt mógł pełnić funkcję schronu (tak: normatywy TOPL). We współcześnie projektowanych schronach unika się wszelkich zbędnych otworów zaburzających ciągłość płaszczyzn ochronnych i hermetyzacji.